Over gamelan

Gamelan is één van de traditionele muziek vormen zoals beoefend op Java, Bali en andere delen van Zuidoost Azië. De term is mogelijk afkomstig van het woord Javaanse woord ngamel dat (aan)slaan betekent.

Het is de generieke benaming voor een ensemble wat voornamelijk uit percussie instrumenten bestaat. Er bestaan veel mogelijke subcategorieën. Een mogelijke onderverdeling is die gericht op regio. Bijvoorbeeld Balinese en Javaanse gamelan. Beide zijn echter weer onderverdeeld in een aantal regionale stijlen zoals Sundanees (west Javaans) en centraal Javaans. Deze laatste, en dan vooral de muziek zoals beoefend in de stad Surakarta, is de stijl welke de stichting Wiludyeng beoefent.

Waar de traditionele westerse klassieke muziek zeer veel toepassingen en verschijningsvormen heeft, zo heeft ook de Javaanse klassieke muziek dit, in de vorm van een gamelan orkest. Er is gamelan in een gadhon vorm (kamer orkest), ten behoeve van de begeleiding van een wayang voorstelling (schaduwpoppenspel), ten behoeve van begeleiding van (straat) theater (kethoprak, wayang wong, sendratari) of als concert muziek (klenengan) en zo zijn er nog vele andere vormen. Al deze vormen kunnen uitgevoerd worden met ons instrumentarium of met een subset hiervan.

Op Java staat eerder het instrumentarium dan de spelers centraal. Vaak omdat de instrumenten erfstukken van een familie zijn, maar ook als het om nieuwe instrumenten gaat zal de Javaanse muzikant aarzelen voor hij over een van de instrumenten heen zal stappen. Om redenen van hygiëne en religie wordt het ook als respectloos gezien om met schoenen aan een gamelan te bespelen. Om respect te betonen aan de cultuur waarvan gamelan een product is, worden deze regels ook buiten Java gehandhaafd, ook al zijn de redenen van religie en hygiëne in het westen meestal niet aan de orde.

Net als in een westers orkest zijn er verschillende rollen binnen een gamelan ensemble. Er is geen dirigent. De leiding van het orkest voor wat betreft tempo en overgangen ligt bij de kendhang speler (trommels) de leiding van de melodie voerende instrumenten ligt echter bij de Gendèr of Rebab. De meest ervaren balungan speler (basis melodie) bespeelt de slenthem.

Doordat er in een gamelan ensemble een grote verscheidenheid aan instrumenten bestaat, elk met een variërende graad van complexiteit, is het mogelijk om zowel beginnende als gevorderde spelers in een groep samen te musiceren.